برای درمان زونا چندین روش وجود دارد که می‌توان برای کاهش علائم و بهبودی استفاده کرد. از داروهای ضد ویروسی که می‌توانند طول مدت شیوع را کوتاه کرده و شدت علائم را کاهش دهند تا مسکن‌های بدون نسخه و کرم‌های موضعی که ناراحتی را تسکین می‌دهند. علاوه بر این، از روش‌های دیگری مانند بلوک عصبی سمپاتیک برای درمان استفاده می‌شود که در ادامه در خصوص هر کدام از این روش‌ها توضیحات بیشتری را بیان می‌کنیم.
روش‌های درمان زونا
داروهای ضد ویروس، داروهای مسکن، کرم کپسیدین، داروهای بی‌حس کننده (لیدوکائین)، ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای، آنتی بیوتیک‌ها و بلوک عصبی سمپاتیک از جمله روش‌های درمان زونا هستند.
داروهای ضد ویروس
- آسیکلوویر: آسیکلوویر یکی از اولین داروهای ضد ویروسی است که برای درمان زونا استفاده می‌شود. با مهار تکثیر ویروس واریسلا زوستر به کاهش شدت و مدت شیوع بیماری کمک می‌کند. این دارو به شکل‌های خوراکی، موضعی و داخل وریدی موجود است.
- فامسیکلوویر: فامسیکلوویر یکی دیگر از داروهای ضد ویروسی است که معمولا برای درمان زونا تجویز می شود. این دارو مشابه آسیکلوویر با مهار تکثیر ویروس، عمل می‌کند و به شکل خوراکی موجود است.
- والاسیکلوویر: والاسیکلوویر پیش دارویی است که در بدن به آسیکلوویر تبدیل می‌شود. این دارو به خوبی در خون جذب می‌شود و به شکل خوراکی در دسترس است.
داروهای مسکن
- استامینوفن: استامینوفن که با نام تجاری پاراستامول نیز شناخته می‌شود، یک مسکن رایج است که می تواند به کاهش ناراحتی مرتبط با زونا کمک کند. این دارو بدون نسخه در دسترس است و می‌تواند در کنترل درد خفیف تا متوسط موثر باشد.
- ایبوپروفن: ایبوپروفن یک داروی ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) است که می‌تواند به کاهش درد، کاهش التهاب و کاهش تب کمک کند. این دارو بدون نسخه در دسترس است و معمولا برای تسکین درد در زونا استفاده می‌شود.
- ناپروکسن: ناپروکسن یکی دیگر از NSAID ها است که می‌تواند درد و التهاب را کاهش دهد.
کرم کپسیدین
کرم کپسیدین حاوی کپسایسین است، ماده‌ای که از فلفل چیلی به دست می‌آید. کپسایسین با حساسیت‌زدایی موقت پایانه‌های عصبی در پوست عمل می‌کند و در کاهش درد کمک کننده است. وقتی کرم کپسیدین به صورت موضعی در ناحیه آسیب دیده استفاده شود، می‌تواند درد پس از زونا را تسکین دهد.
توجه به این نکته ضروری است که کرم کپسیدین باید با احتیاط استفاده شود و در داخل یا اطراف چشم استفاده نشود، زیرا می‌تواند باعث تحریک و ناراحتی شود. دستورالعمل‌های ارائه شده توسط پزشک را رعایت کنید.
داروهای بی‌حس کننده (لیدوکائین)
لیدوکائین یک بی‌حس کننده موضعی است که می‌تواند به بی حسی پوست و کاهش درد کمک کند. این دارو در اشکال مختلف مانند کرم، لوسیون، پودر و اسپری موجود است. این داروها تسکین دهنده موقتی هستند.
اگر لیدوکائین برای تسکین درد تجویز شده، دستورالعمل‌های ارائه شده توسط پزشک یا روی برچسب محصول را رعایت کنید. برای کرم‌ها یا لوسیون‌ها، یک لایه نازک را روی ناحیه آسیب دیده بمالید و به آرامی آن را بمالید و بگذارید برای مدت زمان توصیه شده در جای خود باقی بمانند.
آنتی بیوتیک‌ها
آنتی بیوتیک‌ها داروهایی هستند که برای درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شوند. در مورد زونا، آنتی بیوتیک معمولا ضروری نیست مگر اینکه عفونت باکتریایی ثانویه پوست و ضایعات وجود داشته باشد. خود زونا توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد می‌شود، بنابراین داروهای ضد ویروسی درمان اولیه هستند. آنتی‌بیوتیک‌ها عفونت ویروسی را درمان نمی‌کنند اما اگر مشکوک به عفونت باکتریایی باشید احتمالا پزشک آن را تجویز می‌کند.
اگر پزشک تشخیص دهد که عفونت باکتریایی وجود دارد، آنتی بیوتیک مناسب را تجویز خواهد کرد. دوره کامل آنتی بیوتیک را طبق دستور کامل کنید. مصرف آنتی بیوتیک فقط در مواقع ضروری و طبق تجویز برای جلوگیری از مقاومت آنتی بیوتیکی و عوارض جانبی بالقوه مهم است.
بیشتر بخوانید: درمان درد زانو با سلول‌های بنیادی
ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای
داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای (TCAs) دسته‌ای از داروها هستند که برای درمان افسردگی استفاده می‌شوند. با این حال، مشخص شده است که TCA های خاصی به کاهش درد نوروپاتیک، از جمله درد پس از زونا کمک می‌کنند. نمونه‌هایی از TCA که معمولا برای مدیریت درد پس از زونا استفاده می‌شوند عبارتند از: آمی‌تریپتیلین، دزیپرامین (نورپرامین) و نورتریپتیلین.
این داروها با تاثیر بر سطوح برخی از مواد شیمیایی در مغز مانند سروتونین و نوراپی نفرین عمل می‌کنند که می‌تواند به مهار سیگنال‌های درد و تسکین درد کمک کند. اگر افسردگی همزمان با زونا رخ دهد، این داروها می توانند هم درد و هم علائم افسردگی را برطرف کنند.
بلوک عصبی سمپاتیک
در صورتی که درد ادامه یابد و با درمان‌های دیگر تسکین نیابد، احتمالا از روش بلوک عصبی سمپاتیک استفاده می‌شود. بلوک عصبی سمپاتیک شامل تزریق یک بی حس کننده یا دارو به طور مستقیم به اعصاب آسیب دیده یا نزدیک آن است تا انتقال سیگنال‌های درد قطع شود.
بلوک سمپاتیک بی حسی موضعی (LASB) یک روش درمانی است که معمولا برای سندرم درد منطقه‌ای پیچیده (CRPS) که به عنوان دیستروفی سمپاتیک رفلکس (RSD) نیز شناخته می‌شود، استفاده می‌گردد. در LASB، هدف مسدود کردن فعالیت اعصاب سمپاتیک در امتداد ستون فقرات برای کاهش درد و سایر علائم مرتبط با CRPS است.
(LASB) شامل تزریق یک بی حس کننده موضعی مانند لیدوکائین یا بوپیواکائین در نزدیکی غده‌های سمپاتیک یا اعصاب در امتداد ستون فقرات است. هدف این است که به طور موقت انتقال سیگنال‌های درد را که توسط اعصاب سمپاتیک حمل می‌شود، قطع یا مسدود کند و باعث تسکین درد و بهبود علائم مرتبط با CRPS شود. روش LASB معمولا توسط یک متخصص مدیریت درد یا متخصص بیهوشی انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید: درد عصب سه قلو
درمان های خانگی و خودمراقبتی برای زونا
در حالی که درمان پزشکی ضروری است، مراقبت در منزل می تواند به طور قابل توجهی بیماری را بهبود بخشد و روند بهبودی را تسریع کند. در اینجا چند درمان خانگی موثر و نکات مراقبت از خود آورده شده است:
کمپرس خنک
استفاده از کمپرس های خنک و مرطوب روی بثورات می تواند به تسکین درد و کاهش التهاب کمک کند که باید چند بار در روز برای دوره های کوتاه تکرار شود، زیرا قرار گرفتن طولانی مدت در معرض رطوبت می تواند بثورات را بدتر کند.
لوسیون کالامین و حمام بلغور جو دوسر
لوسیون کالامین می تواند به تسکین خارش و ناراحتی کمک کند. حمام بلغور جو دوسر، که با افزودن بلغور جو دوسر کلوئیدی به آب ولرم تهیه می‌شود، می‌تواند پوست تحریک‌شده را تسکین دهد و خارش را کاهش دهد.
بثورات را تمیز و خشک نگه دارید
برای جلوگیری از عفونت های ثانویه، تمیز و خشک نگه داشتن بثورات بسیار مهم است. از خاراندن بثورات خودداری کنید، زیرا می تواند منجر به عفونت و زخم شود.
استراحت و کاهش استرس
استراحت برای بهبودی بسیار مهم است، زیرا استرس می تواند علائم را تشدید کند. برای مدیریت سطوح استرس، در تکنیک های تمدد اعصاب، مانند تمرینات تنفس عمیق، مدیتیشن یا یوگای ملایم شرکت کنید.
واکسن زونا
یکی از موثرترین راه های پیشگیری از زونا واکسیناسیون است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) واکسن شینگریکس را برای بزرگسالان 50 سال به بالا و همچنین برای افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف توصیه می کند. شینگریکس بیش از 90 درصد در پیشگیری از زونا و عوارض آن موثر است.
چه کسانی باید واکسینه شوند؟
بزرگسالان 50 سال و بالاتر: حتی اگر قبلاً زونا داشته‌اید، واکسن می‌تواند به جلوگیری از شیوع بیماری در آینده کمک کند.
افراد با سیستم ایمنی ضعیف: افرادی که به دلیل شرایطی مانند سرطان یا HIV در معرض خطر بالاتری هستند باید واکسیناسیون را در نظر بگیرند.
عوارض جانبی واکسن
عوارض جانبی رایج واکسن زونا شامل قرمزی، تورم و درد در محل تزریق و همچنین تب خفیف و دردهای عضلانی است. این عوارض معمولاً خفیف و موقتی هستند.
چه زمانی باید برای درمان زونا به دکتر مراجعه کنیم؟
در حالی که اغلب می توان زونا را در خانه مدیریت کرد، علائم خاصی نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند:
- درد شدید: اگر درد غیر قابل تحمل باشد یا با مسکن های بدون نسخه کنترل نشود.
- بثورات نزدیک چشم: زونا که روی صورت، به ویژه نزدیک چشم ها تاثیر می گذارد، می تواند منجر به عوارض جدی مانند کاهش بینایی شود.
- بثورات گسترده: بثوراتی که نواحی وسیعی از بدن را می پوشاند می تواند نشان دهنده یک بیماری جدی تر باشد.
- سیستم ایمنی ضعیف: اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید، ضروری است که به سرعت به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
نتیجه‌گیری
برای درمان زونا از روش‌های مختلفی همچون داروهای مسکن، داروهای بی‌حس کننده (لیدوکائین)، آنتی‌بیوتیک‌ها، بلوک عصبی سمپاتیک و… می‌شود. استفاده از هر یک از این روش‌های درمانی با توجه به وضعیت بیمار و تشخیص پزشک متخصص صورت میگیرد.
