درد پهلو یکی از مشکلات رایج است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. این درد می‌تواند از عوامل مختلفی مانند مشکلات عضلانی، عفونت‌های مجاری ادراری، سنگ کلیه و حتی مشکلات گوارشی ناشی شود. تشخیص صحیح علت درد پهلو اهمیت زیادی دارد تا بتوان درمان مناسبی را ارائه کرد و از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری نمود. اگر درد پهلو شما را نگران کرده، این مقاله را بخوانید و از روش‌های موثر برای کاهش درد مطلع شوید.
چه عواملی باعث درد پهلو می‌شوند؟
درد پهلو، ناراحتی که در کنار بدن بین قسمت بالایی شکم و پشت احساس می شود، می تواند ناشی از عوامل زمینه‌ای مختلف باشد. درک علل بالقوه برای تشخیص و درمان دقیق بسیار مهم است. از مشکلات ساده تا بیماری‌های جدی درد پهلو می‌تواند ناشی از دلایل متنوعی باشد، از مسائل بی‌خطر مانند کشیدگی عضلات یا خوابیدن در وضعیت نادرست گرفته تا مشکلات جدی‌تر مانند عفونت کلیه یا سنگ کلیه.
در مواردی، درد پهلو ناشی از فعالیت‌های ورزشی سنگین است که منجر به فشار بیش از حد بر عضلات این ناحیه می‌شود. در مقابل، اگر درد همراه با علائم دیگری مانند تب، تهوع، یا ادرار دردناک باشد، ممکن است نشان‌دهنده بیماری‌های کلیوی، عفونت‌های ادراری یا حتی التهاب آپاندیس باشد. تشخیص علت دقیق نیازمند بررسی کامل توسط پزشک، شامل سابقه پزشکی، معاینات بالینی و گاهی آزمایش‌های تصویربرداری یا خون است. در ادامه از عواملی که باعث درد پهلو می‌شوند صحبت می‌کنیم.
بیشتر بخوانید: هزینه پی آر پی زانو
علل کلیوی
- سنگ کلیه: رسوبات مواد معدنی جامد که در کلیه‌ها یا مجاری ادراری تشکیل می‌شود، می‌تواند جریان ادرار را مسدود و منجر به درد شدید پهلو شود که اغلب با خون در ادرار، تهوع و استفراغ همراه است.
- عفونت دستگاه ادراری (UTI): عفونت در دستگاه ادراری، به ویژه کلیه‌ها (پیلونفریت) می‌تواند باعث درد پهلو به همراه علائمی مانند تب، احساس سوزش در هنگام ادرار و تکرر ادرار شود.
بیشتر بخوانید: اوزون‌تراپی دیسک کمر
علل اسکلتی عضلانی
فعالیت‌های فیزیکی سنگین یا حرکات ناگهانی ممکن است باعث کشیدگی یا آسیب عضلات پهلو شود. این درد معمولاً با لمس یا حرکت تشدید می‌شود و اغلب با استراحت و استفاده از داروهای مسکن بهبود می‌یابد. در مواردی، مشکلاتی مانند فتق دیسک مهره‌ای یا انحراف ستون فقرات می‌توانند به درد پهلو منجر شوند. این نوع درد ممکن است به پشت یا ناحیه کمر نیز انتشار یابد و نیازمند ارزیابی توسط متخصص ارتوپد یا فیزیوتراپیست باشد.
- کشیدگی عضلانی: استفاده بیش از حد یا حرکات ناگهانی می‌تواند عضلات ناحیه پهلو را تحت فشار قرار دهد و باعث درد موضعی شود.
- شکستگی یا آسیب دنده: ضربه به دنده‌ها یا عضلات و رباط‌های اطراف می‌تواند منجر به درد به ویژه با حرکات یا تنفس عمیق پهلو شود.
بیشتر بخوانید: داروهای دیسک کمر
علل گوارشی
مشکلات گوارشی مانند التهاب روده، انسداد روده، یا گازهای محبوس‌شده نیز می‌توانند باعث درد در ناحیه پهلو شوند. این دردها معمولاً با علائمی مانند نفخ، یبوست یا اسهال همراه هستند و ممکن است پس از مصرف غذاهای سنگین یا نفاخ تشدید شوند. در موارد شدیدتر، شرایطی مانند التهاب پانکراس یا انسداد صفراوی می‌تواند منجر به درد پهلوی سمت راست شود. تشخیص دقیق با استفاده از آزمایش‌های تصویربرداری و معاینات پزشکی امکان‌پذیر است.
- اختلالات گوارشی: شرایطی که بر سیستم گوارش تاثیر می‌گذارد، مانند ورم معده، زخم معده یا پانکراتیت، گاهی اوقات می‌توانند به صورت درد پهلو ظاهر شوند.
- قولنج: قولنج روده یا تجمع گاز در روده می‌تواند باعث درد در ناحیه پهلو شود. وقتی که گاز در روده به صورت غیرطبیعی تجمع پیدا می‌کند، ممکن است موجب فشار و تورم در دیواره روده شود. این فشار و تورم می‌تواند به سرعت باعث ایجاد درد و ناراحتی در ناحیه پهلو شود که به آن درد ارجاعی نیز می‌گویند. این نوع درد ممکن است به صورت یک درد تیز و ناگهانی ظاهر شود و معمولا با تغییرات در حالت بدنی یا تغییرات در نحوه تنفس بدتر یا بهتر شود.
بیشتر بخوانید: درمان دیسک کمر با سلول‌های بنیادی
مشکلات مربوط به سیستم تولید مثل
در زنان، درد پهلو می‌تواند به دلیل مشکلات دستگاه تولیدمثل مانند کیست‌های تخمدانی، عفونت لگنی یا حاملگی خارج رحمی باشد. این دردها معمولاً با علائمی مانند خونریزی غیرطبیعی، دوره‌های قاعدگی نامنظم یا درد شدید در هنگام رابطه جنسی همراه هستند. تشخیص این مشکلات نیازمند انجام سونوگرافی و بررسی‌های تخصصی توسط پزشک زنان است. درمان به موقع این شرایط برای جلوگیری از عوارض جدی اهمیت بالایی دارد.
- اختلالات تخمدان: در زنان، شرایطی مانند کیست تخمدان یا پیچ خوردگی تخمدان می‌تواند منجر به درد پهلو، در یک طرف شود.
- اختلالات بیضه: در مردان پیچ خوردگی بیضه یا اپیدیدیمیت می‌تواند باعث درد ارجاعی به ناحیه پهلو شود.
سایر علل
- مشکلات ستون فقرات: شرایطی مانند فتق دیسک یا آرتریت ستون فقرات می‌تواند باعث تحریک اعصاب و در نتیجه درد پهلو شود.
- تروما: ضربه بلانت به شکم یا پشت می‌تواند باعث درد پهلو شود که نشان‌دهنده آسیب‌های داخلی یا آسیب احتمالی اندام است.
راه‌های پیشگیری از درد پهلو
در این قسمت راه هایی برای پیشگیری از ابتلابه درد پهلو ارائه می‌شود.
۱. حفظ وضعیت بدنی مناسب
نشستن، ایستادن و خوابیدن در وضعیت صحیح می‌تواند از فشار اضافی بر عضلات پهلو و ستون فقرات جلوگیری کند. استفاده از صندلی‌های ارگونومیک و خوابیدن روی تشک مناسب نیز اهمیت دارد.
۲. نوشیدن آب کافی
کم‌آبی بدن یکی از علل شایع مشکلات کلیوی و تشکیل سنگ کلیه است که می‌تواند به درد پهلو منجر شود. نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در روز به کاهش این خطر کمک می‌کند.
۳. پیشگیری از عفونت‌های ادراری
برای جلوگیری از عفونت‌های دستگاه ادراری که می‌تواند به کلیه‌ها سرایت کند، رعایت بهداشت فردی، تخلیه کامل مثانه و مصرف آب کافی ضروری است.
۴. ورزش منظم
انجام تمرینات تقویتی برای عضلات کمر و شکم، به بهبود وضعیت عضلات پهلو و کاهش خطر آسیب کمک می‌کند. با این حال، باید از انجام فعالیت‌های سنگین و نادرست خودداری شود.
۵. مصرف غذاهای سالم
اجتناب از مصرف غذاهای پرچرب، نمک‌دار و سنگین می‌تواند از مشکلات گوارشی و کلیوی که به درد پهلو منجر می‌شوند، پیشگیری کند. مصرف غذاهای سرشار از فیبر نیز به عملکرد مناسب دستگاه گوارش کمک می‌کند.
روش تشخیص درد پهلو
روش تشخیص درد پهلو به وسیله پزشک با استفاده از اطلاعاتی که از بیمار به دست می‌آورد و انجام آزمایش‌هایی صورت می‌گیرد. پزشک با مطرح کردن سوالاتی درباره علائم فرد و گرفتن شرح حال بیمار و سابقه‌ی پزشکی او، علت درد پهلو را تشخیص می‌دهد. علاوه بر این، برای تشخیص بهتر و دقیق‌تر، آزمایش‌هایی نیز انجام می‌شود که شامل موارد زیر می‌شود:
- آزمایش خون
- استفاده از اسکن‌های تصویری برای ارزیابی سلامتی کبد، کلیه، لوزالمعده و ستون فقرات
- انجام آزمایش ادرار به منظور بررسی نشانه‌های عفونت مجاری ادراری برای تشخیص دقیق‌تر
- معاینه فیزیکی برای شناسایی مشکلات عضلانی و تشخیص دانه‌های پوستی
این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا علت درد پهلو را به دقت تشخیص دهد و برنامه‌ای مناسب برای درمان بیماری یا مشکل مرتبط با آن را ارائه کند.
بیشتر بخوانید: هزینه جراحی دیسک کمر با لیزر
بهترین راهکارهای درمان درد پهلو
در این قسمت راهکارهای مناسب برای درمان درد پهلو گفته می‌شود.
استراحت و مراقبت خانگی
در مواردی که درد پهلو ناشی از کشیدگی عضلات یا فعالیت بیش از حد است، استراحت، استفاده از کمپرس گرم یا سرد و مصرف مسکن‌های ساده (مانند ایبوپروفن) می‌تواند مفید باشد.
هیدراتاسیون مناسب
در صورتی که درد ناشی از سنگ کلیه یا عفونت‌های خفیف ادراری باشد، نوشیدن آب فراوان به دفع سنگ‌ها یا سموم کمک می‌کند.
درمان دارویی
اگر درد پهلو به دلیل عفونت یا التهاب باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدالتهاب تجویز کند. همچنین، داروهای خاص برای حل مشکلاتی مانند سنگ کلیه یا اسپاسم عضلانی تجویز می‌شوند.
آنتی‌بیوتیک: در صورتی که درد پهلو ناشی از عفونت‌هایی مانند عفونت کلیه، مجاری ادراری یا پانکراتیت باشد، ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک‌ها را تجویز کند تا عفونت را کنترل کند.
درمان سنگ کلیه
در صورتی که سنگ کلیه باعث درد پهلو شود، روش‌های درمانی شامل مصرف داروها برای تسهیل خروج سنگ، تجویز داروهای ضد التهاب، موج شکنی لیتوتریپسی یا در موارد شدیدتر جراحی است.
درمان سنگ کیسه صفرا
اگر سنگ کیسه صفرا باعث درد پهلو شود، ممکن است پزشک دارو تجویز کند تا سنگ را حل کند. در برخی موارد، عمل جراحی برای برداشتن کیسه صفرا نیاز است.
درمان زونا
در صورتی که درد پهلو ناشی از زونا باشد، داروهای ضد ویروسی ممکن است توسط پزشک تجویز شوند تا ویروس زونا را کنترل کنند.
درمان بیماری‌های کبدی و کلیوی
در صورتی که درد پهلو ناشی از بیماری‌های کبدی یا کلیوی باشد، پزشک داروها یا روش‌های دیگری را تجویز می‌کند تا بیماری را کنترل کند. در برخی موارد شدید، پیوند کبد یا کلیه نیاز است.
فیزیوتراپی و تقویت عضلات
برای مواردی که درد پهلو ناشی از آسیب عضلانی است، فیزیوتراپی و تمرینات کششی ممکن است بهبود و تسکین درد را فراهم کنند. همچنین استفاده از کمپرس یخ و استراحت نیز می‌تواند مفید باشد.
جراحی
در شرایطی مانند سنگ کلیه بزرگ، کیست تخمدانی یا عفونت‌های شدید، ممکن است نیاز به جراحی باشد. این روش معمولاً زمانی استفاده می‌شود که درمان‌های دیگر مؤثر نباشند.
مراجعه به پزشک
اگر درد پهلو با علائمی مانند تب، خون در ادرار، تهوع و استفراغ مداوم، یا درد شدید همراه باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. تشخیص به موقع می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند. پیشگیری و درمان مناسب درد پهلو نیازمند شناسایی علت اصلی آن است. مراجعه به پزشک و پیگیری توصیه‌های درمانی به شما کمک می‌کند تا زندگی سالم‌تری داشته باشید.
چه زمانی درد پهلو نیازمند مراجعه فوری به پزشک است؟
در حالی که بسیاری از دردهای پهلو ناشی از دلایل ساده و موقتی هستند، برخی علائم ممکن است نشان‌دهنده وضعیت‌های اورژانسی باشند. اگر درد پهلو با علائمی مانند تب بالا، تهوع و استفراغ مداوم، تغییر در رنگ یا بوی ادرار، یا خون در ادرار همراه باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد. همچنین، درد شدید و ناگهانی که به فعالیت‌های روزانه آسیب می‌زند، ممکن است نیاز به بررسی فوری داشته باشد. مراجعه زودهنگام به پزشک می‌تواند از پیشرفت مشکلات جدی جلوگیری کند و درمان مؤثر را تسهیل نماید.
نتیجه‌گیری
درد پهلو می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات مختلفی از جمله آسیب عضلانی، عفونت‌ها، سنگ کلیه یا سنگ کیسه صفرا، بیماری‌های کلیوی و کبدی، زونا و موارد دیگر در بدن باشد. برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنید. درمان درد پهلو بستگی به علت اصلی آن دارد. از جمله روش‌های درمانی می‌توان به مصرف آنتی‌بیوتیک در صورت عفونت، درمان سنگ کلیه یا سنگ کیسه صفرا، داروهای ضد ویروسی برای زونا، درمان بیماری‌های کبدی و کلیوی و… اشاره کرد.